ဗုဒၶဘာသာေလးမ်ိဳး

၁။ သုဒၶ-ဗုဒၶဘာသာ

၂။ မိႆက-ဗုဒၶဘာသာ

၃။ ေ၀မတိက-ဗုဒၶဘာသာ

၄။ အသုဒၶ-ဗုဒၶဘာသာ

(၁) သုဒၶ-ဗုဒၶဘာသာ

                အၾကင္သူသည္ ဗုဒၶဘာသာဟု အမည္ခံ၏။ ရတနာသံုးပါးကို ယံုၾကည္၏။ ၾကည္ညိဳ၏။ ရတနာသံုးပါ၏ ဂုဏ္ေတာ္(စြမ္းရည္သတၱိ)မ်ားကိုလည္း အကုန္အစင္သိ၏။ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္ဆုေတာင္း၏။ ကံသံုးပါး စင္ၾကယ္လို၏။ ဒုစ႐ုိက္ ၁၀-ပါးလံုးေရွာင္ၾကဥ္၏။ ဒုစ႐ိုက္၏အက်ိဳးအျပစ္ကို အကုန္နားလည္၏။ ရတနာသံုးပါးကို သာလွ်င္ ကိုးကြယ္၏။ အျခားမည္သည့္အရာကိုမွ် မကိုးကြယ္ေပ။ ထို႔ျပင္ သီလ သမာဓိ ပညာသိကၡာသံုးပါးကို က်င့္သံုး၏။

                ဤအခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုသူသည္ သုဒၶဗုဒၶဘာသာ (စင္ၾကယ္သည့္ဗုဒၶဘာသာ၊ တင္းျပည့္ ဗုဒၶဘာသာ၊ ေဒါင္ေဒါင္ျမည္ဗုဒၶဘာသာ)ျဖစ္၏။ ထိုသူသည္ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳရမည္ျဖစ္သည္။

(၂) မိႆက-ဗုဒၶဘာသာ

                အၾကင္သူသည္ ဗုဒၶဘာသာဟု အမည္ခံ၏။ ရတနာသံုးပါးအျပင္ အျခားအရာမ်ားကိုလည္း ယံုၾကည္၏။ ရတနာသံုးပါးကို ဂုဏ္ေတာ္သို႔ ေရာက္သည့္အထိ အာ႐ံုမျပဳတတ္၊ ပံုေတာ္ပညတ္ေလာက္သာ အာ႐ံုျပဳႏိုင္၏။ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္ကိုလိုခ်င္၏။ ဒုစ႐ိုက္ကံသံုးပါးစင္ၾကယ္လို၏။ သို႔ေသာ္ဒုစ႐ိုက္ အခ်ိဳ႕ကိုသာေရွာင္ ၾကဥ္၏။ ဒုစ႐ိုက္၏အက်ိဳးအျပစ္ကို တစ္ခ်ိဳ႕တစ္၀က္သာသိ၏။ ရတနာသံုးပါးကိုေရာ အျခားသူမ်ား ကိုးကြယ္သည့္ အရာမ်ားကိုပါ ကိုးကြယ္၏။

                ဤအခ်က္မ်ားႏွင့္ျပည့္စံုသူသည္ မိႆကဗုဒၶဘာသာ(ဗုဒၶဘာသာေရာေက်ာ္)ျဖစ္၏။ ထိုသူသည္ သံသရာလည္ရဦးမည္ျဖစ္၏။

(၃) ေ၀မတိက-ဗုဒၶဘာသာ

                အၾကင္သူသည္ ဗုဒၶဘာသာဟု၀န္ခံ၏။ ရတနာသံုးပါးသာမက အျခားအရာမ်ားကိုလည္း ကိုးကြယ္၏။ ရတနာသံုးပါး၏ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကိုမူ ၀ိုးတ၀ါးေလာက္သာသိ၏။ မဂ္ဖိုလ ္နိဗၺာန္ကိုမူလိုခ်င္၏။ ဒုစ႐ိုက္ကံသံုးပါး စင္ၾကယ္လို၏။ သို႔ေသာ္ ဒုစ႐ိုက္အနည္းငယ္ကိုသာ ေရွာင္ၾကဥ္၏။ ဒုစ႐ိုက္၏အက်ိဳးအျပစ္ကို ၾကားဖူးသည္ ဆို႐ံုေလာက္သာ ရွိ၏။ ေသေသခ်ာခ်ာကားမသိ၊ ရတနာသံုးပါးကိုေရာ အျခားအရာမ်ားကိုပါ အေပ်ာ္အပါးပြဲလမ္း သဘင္မ်ားထည့္၍ ကိုးကြယ္၏။

                ဤအခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုသူသည္ ေ၀မတိကဗုဒၶဘာသာ(ေယာင္၀ါး၀ါးဗုဒၶဘာသာ)ျဖစ္၏။ ထုိသူလည္း သံသရာလည္ရဦးမည္သာ။

(၄) အသုဒၶ-ဗုဒၶဘာသာ

        အၾကင္သူသည္ ဗုဒၶဘာသာဟုအမည္ခံ၏။ ရတနာသံုး့ါးအျပင္ အျခားအရာမ်ားကိုပါ ယံုၾကည္၏။ ရတနာသံုးပါး၏ဂုဏ္ေတာ္(စြမ္းရည္သတၱိ)မ်ားကို လံုး၀မသိ၊ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္ကိုမူ လိုခ်င္၏။ ဒုစ႐ိုက္ကံသံုးပါးမွ စင္ၾကယ္လို၏။ သို႔ေသာ္ မည္သည့္ ဒုစ႐ိုက္ကိုမွ မေရွာင္ၾကဥ္ဘဲ လြန္က်ဴး၏။ ဒုစ႐ိုက္၏အက်ိဳးအျပစ္ကို ဘာမွမသိ၊ ရတနာသံုးပါးကိုေရာ အျခားအရာမ်ားကိုပါ ဆိုင္း-ဇာတ္သဘင္ထည့္၍ ကိုးကြယ္၏။

             ဤအခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုသူသည္ အသုဒၶဗုဒၶဘာသာ(မစင္ၾကယ္သည့္ဗုဒၶဘာသာ၊ ဗုဒၶဘာသာ လူညစ္ပတ္၊ ဗုဒၶဘာသာမစစ္သူ၊ ဗုဒၶဘာသာအတု၊ အမည္ခံဗုဒၶဘာသာ)ျဖစ္၏။ ထုိသူလည္း သံသရာလည္ရ ဦးမည္သာ။

  ဤဆိုခဲ့ၿပီး ဗုဒၶဘာသာေလးမ်ိဳးတို႔အနက္ တစ္နံပါတ္သုဒၶဗုဒၶဘာသာ (စင္ၾကယ္သည့္ ဗုဒၶဘာသာ၊ တင္းျပည့္ဗုဒၶဘာ သာ၊ ေဒါင္ေဒါင္ျမည္ဗုဒၶဘာသာ)ျဖစ္ေအာင္ ကၽြႏု္ပ္တို႔သင္ၾကားေလ့လာ က်င့္သံုးႏိုင္ၾကပါလွ်င္ ''ဧတံ ေခါ သရဏံ ေခမံ၊ ဧတံ သရဏ မုတၱမံ၊ ဧတံ သရဏမာဂမၼ၊ သဗၺဒုကၡာ ပမုစၥတိ'' ဟူေသာေဒသနာေတာ္ႏွင့္ အညီ ပစၥဳပၸန္ တမလြန္ သံသရာဒုကၡ၊ ခႏၶာဒုကၡမ်ားမွ အၿပီးတိုင္ လြတ္ေျမာက္ႏုိင္ၾကမည္ ျဖစ္ေပသည္။

                                (ေလးအိမ္စု အရွင္၀ိစိတၱသာရ၊ စကားလက္ေဆာင္မွ)